Φάκελος AEGEAN: Οι ουρανοί είναι μόνο δικοί της! Πώς… πέταξε ο ανταγωνισμός!

Στην Ελλάδα της κρίσης και της ανέχειας όπου η καθημερινότητα για τους περισσότερους είναι δύσκολη, κυριαρχεί ένα άτυπο «μονοπώλιο» το οποίο,ενώ ταλαιπωρεί και εξοντώνει οικονομικά και άδικα τους πολλούς, ελάχιστοι το καταγγέλλουν και καμία υπεύθυνη Αρχή δεν παίρνει προστατευτικά μέτρα για το κοινωνικό σύνολο!

Πρόκειται για ένα απαράδεκτο –και ίσως παράνομο– «καρτέλ» στις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων, από την εταιρία Aegean Airlines,που έρχεται σε πλήρη αντίθεση ακόμα και με το ίδιο το Σύνταγμα, το οποίο θωρακίζει την απρόσκοπτη και χωρίς δυσκολίες μετακίνηση των πολιτών σε όλη τη χώρα.

Πώς όμως να μεταβεί κάποιος μέχρι την Καβάλα, τη Ρόδο, την Αλεξανδρούπολη, τα Χανιά ή τη Λήμνο, όταν θέλει… μια ολόκληρη περιουσία για ένα αεροπορικό ταξίδι 45 λεπτών (που τον τελευταίο καιρό γίνεται πολλές φορές με αδικαιολόγητη καθυστέρηση),με αντικοινωνικό ναύλο που αφήνει τεράστια κέρδη στην αεροπορική εταιρία–που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η Aegean–, η οποία μετά το κλείσιμο της Ολυμπιακής λειτουργεί μονοπωλιακά και καθορίζει κατά το δοκούν και χωρίς ελέγχους τις τιμές των εισιτηρίων ανάλογα με την εποχή και τη ζήτηση;

Το «χρηματιστήριο» των αιθέρων

Αρκούν τρία και μόνο ενδεικτικά παραδείγματα από το περασμένο Πάσχα.

Για μία πτήση από Αθήνα για Xίο, η τιμή την Τρίτη 23 Απριλίου 2019 ήταν 67,94 ευρώ, την Πέμπτη 25 Απριλίου «σκαρφάλωσε» στα 117,94 ευρώ και τη Δευτέρα έπεσε στα 58,94 ευρώ.

Για τη Λήμνο, την Τετάρτη 24 Απριλίου 2019 η τιμή ήταν ίδια με την Παρασκευή 26 του μήνα (την Πέμπτη δεν υπάρχει πτήση). Έφτασε τα 144,94 ευρώ. Πόσο είχε τη Δευτέρα 29 Απριλίου; 67,94 ευρώ.

Για την Kαβάλα, η τιμή και πάλι τη M. Παρασκευή έφτασε τα 117,94 ευρώ. Kαι«προσγειωνόταν» τη Δευτέρα του Πάσχα στα 76,94 ευρώ.

Αυτά αφορούν το Πάσχα, ενώ το«γαϊτανάκι» με το ύψος των τιμών συνεχίζεται και με την… άλλη λογική. Aν, για παράδειγμα, θέλεις να ταξιδέψεις κλείνοντας θέση αυθημερόν, την πληρώνεις ακριβά από το να έχεις κλείσει θέση εβδομάδες πριν…

Πώς «επιβαρύνεται» γι’ αυτό η εταιρεία, με τον πελάτη της τελευταίας στιγμής;Οι διαφοροποιήσεις των τιμών, όσο κι αν λέγεται ότι η αναζήτηση των αεροπορικών εισιτηρίων μοιάζει με χρηματιστήριο, καθώς ακολουθείται το σύστημα Yield management, επί της ουσίας αποτελεί μια… τοκογλυφία, για την οποία το λιγότερο που χρειάζεται είναι η λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων.

Οι διαμαρτυρίες είναι πλέον πολλές και προέρχονται από επίσημους τοπικούς φορείς, ενώ εστιάζονται, πέρα από το «χαράτσι» που πληρώνει κανείς για τις αποσκευές, που «αναγκάζει» τους περισσότερους επιβάτες να τις παίρνουν μαζί τους στην καμπίνα του αεροσκάφους (δημιουργείται ταλαιπωρία), και στα μη συχνά δρομολόγια καθώς και στην ακρίβεια των εισιτηρίων.

Μια… περιουσία για τη Ρόδο!

Τη στιγμή που τα προβλήματα με τις καθυστερήσεις των πτήσεων της Aegean συνεχίζονται, στην Περιφέρεια της Ελλάδας, και κυρίως στα νησιά, εκφράζεται έντονη δυσαρέσκεια από το επιβατικό κοινό για τις τιμές των εισιτηρίων της εταιρείας.

Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία που δημοσιοποίησε το Sky Rodos, σύμφωνα τα οποία οι τιμές για μετ’ επιστροφής πτήσεις από Ρόδο σε Αθήνα ξεπερνούν –ανάλογα με την ημέρα– ακόμη και τα 500 ή τα 600 ευρώ!

Απουσία σταθερών δρομολογίων από ανταγωνιστικές εταιρείες, μια αναζήτηση για εισιτήρια τον Αύγουστο φανερώνει τις εξαιρετικά υψηλές τιμές του «εθνικού» αερομεταφορέα. Συγκεκριμένα, μετ’ επιστροφής πτήση Ρόδος-Αθήνα-Ρόδος φτάνει τα 522, 31 ευρώ, ενώ άλλη, παρόμοια πτήση εκτοξεύεται στα 675,48 ευρώ. Κάτοικοι και φορείς των νησιών ζητούν από τους βουλευτές να κινητοποιηθούν για να επέλθει η κανονικότητα στις αερομεταφορές, ιδίως τους θερινούς μήνες.

Διαμαρτύρεται η Κρήτη

Καλύτερα να ταξιδεύεις… κολυμπώντας στην Ελλάδα παρά αεροπορικώς, λένε οι νησιώτες.Εισιτήριο της Aegean Airlines για Κάλυμνο κοστίζει 436 ευρώ, όσο δηλαδή ένας βασικός μισθός νέου εργαζομένου το 2019!

Άρα λοιπόν σε ποιο κοινό απευθύνεται η συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία; Μόνο στους επιχειρηματίες; Μόνο σε εκείνους που ο μηνιαίος μισθός τους ξεπερνά τα capital controls; Σύμφωνα με έρευνα συλλόγων καταναλωτών, απευθείας στο site της Aegean Airlines προέκυψε ότι, για τριήμερη «εξόρμηση» τον Μάιο στη Μύκονο, το κόστος ανέρχεται στα 345 ευρώ.

Το ίδιο χρονικό διάστημα για τα Χανιά το κόστος φθάνει τα 270 ευρώ, ενώ για την Αλεξανδρούπολη τα 272 ευρώ.

Στην ακριτική Χίο,η τιμή του εισιτηρίου με επιστροφή μπορεί να φτάνει και τα 230 ευρώ.

Ανταγωνισμός… τέλος!

Η Aegean ουσιαστικά μονοπωλεί στους ελληνικούς αιθέρες.

Μετά το κλείσιμο της Ολυμπιακής, αυτοαναγορεύτηκε σε «εθνικό αερομεταφορέα» και μπήκε στο ισχυρό παγκόσμιο αεροπορικό γκρουπ της Ευρώπης, Star Alliance, με προστάτη τη Lufthansa, καθορίζοντας τις τιμές των εισιτήριων με οικονομοτεχνικά κριτήρια κέρδους, αναπτυσσόμενη συνεχώς.

Ο ανταγωνισμός που θα φρέναρε τις τιμές δεν υπάρχει.

Η ιρλανδική εταιρεία χαμηλού κόστους Ryanair και η επίσης δημοφιλήςEasyJet, που προσέφεραν στους ταξιδιώτες ευκαιρίες να ταξιδέψουν χωρίς να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, με γενναίες προσφορές, ουσιαστικά εγκατέλειψαν τη «μάχη των αιθέρων» και άφησαν το πεδίο δράσης στην οικογένεια Βασιλάκη, που,αγοράζοντας καινούργια αεροσκάφη και ανοίγοντας νέες γραμμές,έγινε ο κυρίαρχος του παιχνιδιού!

Οι ελληνικές μικρές εταιρείες, όπως η Astraμε έδρα τη Θεσσαλονίκη (που το τελευταίο χρονικό διάστημα λόγω οικονομικών προβλημάτων ακυρώνει δρομολόγια)και η Sky Express με έδρα την Κρήτη, έχουν μεν φθηνά εισιτήρια –ίσως και κάτω του κόστους–αλλά περιορισμένο κύκλο δρομολογίων και σε καμιά περίπτωση δεν λογίζονται ανταγωνιστές της Aegean, αφού δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν το επιβατικό κοινό σε πολύ μεγάλο ποσοστό.

Στην Ευρωβουλή οι αυξήσεις

Το θέμα με τα πανάκριβα εισιτήρια της Aegean στις πτήσεις εσωτερικού και ιδίως στις πτήσεις από την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου έφερε εδώ και περίπου έναν χρόνο στην Ευρωβουλή, ο πρόεδρος του Κόμματος «Ελλάδα – Ο άλλος δρόμος», τότε ευρωβουλευτής (τέως), καθηγητής Νότης Μαριάς, μιλώντας στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο την Τρίτη 13/11/18, με θέμα τις αρχές ανταγωνισμού και τη διασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς.

Συγκεκριμένα είχε καταγγείλει τα εξής: «Είναι δεδομένο ότι με την οδηγία ο στόχος είναι να υπάρξει αύξηση των εξουσιών των εθνικών αρχών ανταγωνισμού, και αυτό νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό. Βεβαίως πρέπει να προσέξουμε να μην υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, να υπάρχει η ανεξαρτησία, να μην υπάρχει επιρροή πολιτική. Και ο στόχος φυσικά, έτσι όπως έχει αναλυθεί, είναι να στηριχθούν τα δικαιώματα των καταναλωτών.

Θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα σοβαρό θέμα έλλειψης ανταγωνισμού στην Ελλάδα, όσον αφορά τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων.

Ουσιαστικά, η Aegean είναι πλέον ένα μονοπώλιο. Οι τιμές που επιβάλλει για τη μεταφορά, για αερογραμμές, για αερομεταφορά από την Κρήτη και τα άλλα νησιά στην Κεντρική Ελλάδα και κυρίως στην Αθήνα, είναι υπερβολικές. Πιο φθηνά πηγαίνεις από την Αθήνα στο Βερολίνο, από ό,τι μπορείς να πας από το Ηράκλειο της Κρήτης στην Αθήνα».

Και ο Νότης Μαριάς κατέληξε: «Η κατάσταση είναι αφόρητη και νομίζω ότι ήρθε η ώρα η επιτροπή ανταγωνισμού να ελέγξει την Aegean, διότι κατέχει μονοπωλιακή θέση στην αγορά. Και θα ήθελα και εσείς από τη δική σας πλευρά, κυρία αρμόδια επίτροπε, να το δείτε το θέμα αυτό».

Πώς φτάσαμε στο μονοπώλιο

Από το 2005 η κυβέρνηση Καραμανλή είχε δηλώσει σε όλους τους τόνους πως θα επιδιώξει την πώληση των Ολυμπιακών Αερογραμμών (ΟΑ), επικαλούμενη την οικονομική ζημιά που η εταιρεία προκαλούσε στο ελληνικό Δημόσιο.

Διάφορες απόπειρες ιδιωτικοποίησης είχαν ναυαγήσει, με την Aegean να έχει «παίξει» ως πιθανός αγοραστής.Τελικά, τον Μάρτιο του 2009, ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης και ο Ανδρέας Βγενόπουλος δίνουν τα χέρια για την πώληση της εταιρείας στον όμιλο MIG. Ο υπουργός μάλιστα είχε προετοιμάσει το έδαφος με τη γνωστή του δήλωση που επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία: «Ένα εκατομμύριο ευρώ ημερησίως κοστίζει στους πολίτες η Ολυμπιακή».

Στις 11 Μαρτίου 2009, κι ενώ έχει ανακοινωθεί η πώληση, ο κ. Χατζηδάκης πανηγύριζε την ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αερομεταφορές στην Ελλάδα: «Σημασία επίσης έχει ότι δημιουργείται ένα νέο πιο υγιές περιβάλλον στις αερομεταφορές στην Ελλάδα. Θα έχουμε δύο καταρχήν μεγαλύτερες εταιρείες, τη νέα Ολυμπιακή και την Aegean, που θα ανταγωνίζονται, αλλά και άλλες μικρότερες εταιρείες με το δικό τους ξεχωριστό ρόλο».

Η νέα εταιρεία ονομάζεται Olympic Air και πραγματοποιεί τις πρώτες της πτήσεις τον Σεπτέμβρη του 2009.

Στο τέλος του ίδιου έτους κλείνουν οι παλιές Ολυμπιακές Αερογραμμές. Εκείνη την περίοδο, μάλιστα, ο Ανδρέας Βγενόπουλος είχε κάνει σημαντικά οικονομικά ανοίγματα και παρουσίαζε με κάθε ευκαιρία τα «όνειρα» που είχε για μια μεγάλη και σπουδαία Ολυμπιακή, που «θα μας κάνει όλους περήφανους».

Στέλεχος της Olympic Air την εποχή εκείνη είπε στο «HotDoc» πως ο κ. Βγενόπουλος επιχειρούσε να «πωρώσει» τους υφισταμένους του εναντίον της «ανταγωνίστριας» Aegean με τρόπο που θυμίζει παράγοντες ποδοσφαίρου: «Θέλω να τελειώσω τον Βασιλάκη», έλεγε.

Κι όμως! Αντί για αντιπαλότητες, προέκυψαν συγχωνεύσεις.

Πέντε μόλις μήνες μετά την πρώτη πτήση της Olympic Air, ο Ανδρέας Βγενόπουλος ανακοινώνει πως έχει ξεκινήσει τις συνομιλίες με τον επικεφαλής της Aegean, Θεόδωρο Βασιλάκη, για τη συγχώνευση των δύο εταιρειών.

Το βράδυ της 22ας Φεβρουαρίου εκείνης της χρονιάς, ο επικεφαλής του ομίλου MIG εμφανίζεται σε εφ’ όλης της ύλης τηλεοπτική συνέντευξη στο Alter (έχει κι αυτό πλέον κλείσει) και τον Νίκο Χατζηνικολάου, όπου αρνείται τον κίνδυνο δημιουργίας μονοπωλίου στην ελληνική αγορά των αερομεταφορών: «Τα μονοπώλια και τα καρτέλ», υποστήριξε ο κ. Βγενόπουλος, «δημιουργούνται όταν υπάρχουν δύο ή τρεις ή τέσσεριςεταιρείες, που φαινομενικά είναι ανεξάρτητες και κάνουν μια συμφωνία καρτέλ κάτω από το τραπέζι, ανεβάζουν τις τιμές των προϊόντων τους και κανείς δεν μπορεί να τους πει τίποτε. [..] Αντίθετα, με τη συγχώνευση των δύο και την ουσιαστική απουσία ανταγωνιστή, δημιουργείται η δεσπόζουσα θέση.Όταν δύο εταιρείες όπως η Aegean και εμείς συγχωνευόμαστε, δημιουργούμε την περιβόητη δεσπόζουσα θέση». Κάποια χρόνια μετά, η «δεσπόζουσα θέση» της Aegean έχει μεταφραστεί σε ασφυκτικά γεμάτα αεροπλάνα, αυξημένες τιμές στην πλειονότητα των θέσεων, τους τουριστικούς πράκτορες να καταγγέλλουν την τιμολογιακή πολιτική και σημαντικό μέρος του επιβατηγού κοινού να στρέφεται σε εταιρείες χαμηλού κόστους.

Φυσικά, καμία Αρχή του ελληνικού κράτους δεν κάλεσε κανέναν να εξηγήσει γιατί δεν εξυπηρετήθηκε το δημόσιο συμφέρον…

του Δημήτρη Σταυρόπουλου

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο